Kabla Hujashabikia Chama: Mambo 7 ya Kujua Kuhusu Itikadi
Utangulizi
Katika miaka ya hivi karibuni, ushabiki wa kisiasa umekuwa kama mchezo wa ligi kuu: watu wanashabikia vyama kama wanavyoshabikia timu za mpira — kwa hisia, bila maarifa. Mara nyingi, vijana hujiunga na harakati za vyama bila kuelewa msingi wa kisiasa wa vyama hivyo. Lakini siasa si shangwe tu; ni mwelekeo unaoamua hatima ya taifa.
Katika makala hii, tunachambua mambo saba muhimu unayopaswa kuelewa kuhusu itikadi za kisiasa kabla hujajifunga na chama chochote. Elimu hii ni muhimu kwa kila kijana, mwanafunzi, au raia anayetaka kuwa sehemu ya mabadiliko yenye maana.
1. Itikadi ni Nini Haswa?
Itikadi ni mtazamo wa jumla juu ya namna jamii inapaswa kuongozwa, kugawanya rasilimali, na kukuza ustawi. Kila chama cha siasa kina itikadi — iwe kinaitaja wazi au la.
Mfano: Kuna vyama vinavyoamini soko huria linafaa (liberalism), vingine vinaamini usawa wa kijamii kupitia umiliki wa pamoja (socialism), na vingine vinaweka dini mbele ya siasa (theocracy).
Kwa nini ni muhimu?
Ukishabikia chama bila kuelewa itikadi yake, unaweza kujikuta unapinga kile unachokiamini kwa kutetea chama chako.
2. Tofautisha Itikadi na Propaganda
Vyama vingi hutumia propaganda kama chombo cha kushawishi watu bila kuwapa maarifa. Itikadi hujengwa kwa hoja, si kelele mitandaoni.
Uliza: Chama hiki kinaamini nini kuhusu elimu? Uchumi? Uhuru wa raia? Si kila msemo wa kampeni ni sera.
3. Historia ya Itikadi ya Chama Husika
Je, chama unachokipenda leo kilianzia wapi? Kilianzishwa kwa misingi gani? Kimewahi kuongoza? Kama ndiyo, kilitekeleza lipi lililoendana na itikadi yake?
Kwa mfano: Ikiwa chama kiliahidi usawa wa kijinsia lakini hakijawahi kumteua mwanamke kwenye nafasi ya juu, hiyo ni ishara ya kinadharia zaidi kuliko vitendo.
4. Ulinganishe na Maisha Halisi
Itikadi haipaswi kuwa tu kwenye karatasi za chama — inapaswa kuonekana katika uongozi, bajeti, na maamuzi ya kila siku.
Usikubali kushabikia chama kinachosema "wajenga nchi" halafu hawatekelezi sera za ajira, elimu au afya.
5. Je, Itikadi hiyo Inaendana na Maadili Yako?
Kabla hujatoa kura yako au kuvalia fulana ya chama, jiulize: "Je, mwelekeo wa chama hiki unalinda thamani ninayoamini — kama haki, usawa, uhuru, dini, au maendeleo?"
Usikubali kubeba bango la chama chenye msimamo tofauti kabisa na maisha unayoishi au unayotamani.
6. Jua Tofauti ya Itikadi na Uongozi Mbovu
Kosa la kiongozi mmoja halipaswi kutafsiriwa kama kosa la itikadi nzima ya chama — lakini pia, usisamehe mfumo unaoruhusu uongozi mbovu kwa sababu ya ushabiki.
Mfano: Kiongozi anapokula rushwa, chama kinacholinda mwenendo huo ni chama chenye tatizo la mfumo, si mtu mmoja tu.
7. Usikubali Kufungwa Akili: Badilika Ukiona Sababu
Kuwa na itikadi si kufungwa kifikra. Unaruhusiwa kubadilika ukiona chama kingine kinazingatia misingi bora zaidi. Usibaki kwenye chama kwa sababu "ndio cha familia" au "tumekikuta."
Siasa nzuri ni ile inayokujenga, si inayokutumia.
Mabadiliko ya kisiasa huanza na mabadiliko ya fikra.
Hitimisho
Kabla hujashabikia chama, jiulize: Ninaelewa kweli msingi wa chama hiki? Au ninafuata mkumbo?
Itikadi ni msingi wa taifa lolote lenye mwelekeo. Kuwa mfuasi wa chama bila kuelewa misingi yake ni sawa na kuingia darasani bila kujua unachosomea.
Kama kijana au mwanafunzi, kazi yako si kushabikia tu — ni kuhoji, kuelewa na kuamua kwa maarifa.
Kwa makala zaidi kama hii kuhusu siasa, elimu ya uraia, na mwelekeo wa vijana, tembelea chuosmart.com — tovuti ya maarifa kwa kizazi kinachotaka kuelewa zaidi ya mitazamo ya mitaani.
Tags:
itikadi za kisiasa, siasa kwa vijana, elimu ya uraia, vyama vya siasa Tanzania, uchaguzi, katiba, chuosmart.com, vijana na siasa, blog za siasa Tanzania, siasa ya Afrika